Top Tien Dingen om te Doen
Perugia is zowel de hoofdstad van Umbrië als het perfecte beginpunt voor het verkennen van de regio. Van kunstgalerieën bezoeken en mensen bekijken op middeleeuwse pleinen tot aan het genieten van chocolade ‘kusjes’ (baci), Perugia heeft veel te bieden. De regionale hoofdstad is tevens een geweldige uitvalsbasis voor het ontdekken van verschillende andere mooie steden van Umbrië. Voor dagtrips zijn onze topaanbevelingen het spirituele Assisi, het meer van Trasimeno en Gubbio; een middeleeuwse stad in miniatuur – met alle hoogtepunten uitgebreid beschreven in onze Top Tien-gids.
Top Tien Dingen om te Doen
Piazza IV Novembre – voor het stadsleven
Henry James noemde Perugia de ‘kleine stad van oneindige uitzichten’ en dit voel je zeker op Piazza IV Novembre, het theatrale hoofdplein van Perugia. Dit was de plek waar de Romeinse en Etruskische beschavingen ooit samenkwamen. Vandaag de dag is het een ontmoetingsplaats gemaakt voor het café-leven en voor cocktails, bijkletsen met een ijsje en straatentertainment. Het Caffe del Banco (officieel gelegen op 5 Corso Vannucci) dat uitkijkt over het plein is op elk moment van de dag een fijne plek om te vertoeven. Kom hier voor een kopje koffie, cocktail of voor een lokaal biertje, de Birra Perugia.
Op het plein vind je de prachtige Fontana Maggiore, een romaans meesterwerk ontworpen door het Pisaanse vader/zoon-team Nicola en Giovanni Pisano en gebouwd tussen 1275 en 1278. Deze roze-en-witmarmeren fontein toont gedurfde versieringen, van symbolen uit de dierenriem tot een griffioen, het symbool van de stad. Aan de andere kant van de fontein leiden de trappen naar de sobere, gotische kathedraal, waar mensen en duiven zich verzamelen om te flirten. Binnen vind je de mystieke Afzetting, geschilderd door Barocci terwijl hij onder de invloed was van een gif dat hem werd aangeboden door een rivaal. De mystieke Afzetting diende tevens als inspiratie voor het meesterwerk van Rubens, bekend als De Kruisafneming. Daal je af van het plein dan vind je de bruisende Corso Vannucci. Aan de rechterkant staan de gotische kantelen van het Palazzo dei Priori (stadhuis), één van de grootste openbare paleizen van heel Italië. Waaiervormige trappen leiden naar de Sala dei Notari, de vergaderzaal van de advocaten, dat aan het einde van de 13e eeuw werd beschilderd.
Galleria Nazionale dell’Umbria – topkunstgalerie
De Galleria Nazionale dell’Umbria, de belangrijkste kunstgalerie van Umbrië, viert in 2018 zijn honderdste verjaardag. Het museum aan Corso Vannucci is gevestigd in een gotisch herenhuis dat uit de 13e eeuw dateert. Het palazzo, voorheen de zetel van de plaatselijke magistraat, heeft een sierlijk portaal, glasramen en vestingachtige kantelen. Binnen bevindt zich een schatkamer van Umbrische en Centraal-Italiaanse kunst, met Byzantijns-geïnspireerde 13e-eeuwse schilderijen, gotische werken door Gentile da Fabbriano, evenals Toscaanse meesterwerken van Piero della Francesca en Fra Angelico. Ook worden er meesterwerken van de plaatselijke helden Perugino en Pinturicchio tentoongesteld.
Ernaast bevindt zich het 15e-eeuwse Collegio del Cambio van het paleis. Dit middeleeuws geldwisselkantoor is versierd met fresco’s van Perugino, die klassieke en christelijke thema’s samenbrengen. Pietro Vannucci (c1450-1523), beter bekend als Perugino, werd vlakbij Perugia geboren maar werd beroemd in Florence en Rome, alwaar hij een gedeelte van de Sixtijnse Kapel van Rome versierde voordat hij naar zijn geboorteplaats terugkeerde. Raphael, de laatste ware kunstenaar van de Renaissance, werd in 1483 in Umbrië geboren en opgeleid in het atelier van Perugino, waar hij werkte aan fresco’s in Perugia. Later vertrok hij vanwege zijn faam naar Florence en Rome.
Corso Vannucci – een parade van mensen bekijken
Als Perugia de zon is waar de andere steden in de omtrek van Umbrië omheen draaien, dan is Corso Vannucci het bewijs van zijn vitaliteit. De Corso is de belangrijkste verkeersader en laat zien dat Perugia een sympathieke en culturele wandelstad is. Corso Vannucci en zijn vroege avond-passeggiata kunnen het beste worden gewaardeerd vanaf het terras van een café en vertoont een parade van ontspannen lokale mensen en geanimeerde buitenlandse studenten. Barretjes en cafés zijn er genoeg, ook in de zijstraatjes net buiten de Corso. Tijdens het festivalseizoen, en vooral tijdens Umbria Jazz, verandert het gebied in een culturele hub. Maar ook buiten het festivalseizoen laat Corso Vannucci zien dat Perugia een feestelijke universiteitsstad is en een fijne stad voor voedselliefhebbers.
Struinen langs de Corso betekent vaak dat je eindigt bij de Giardini Carducci, gelegen op de plek van een afgebroken fort. Deze tuinen hebben één van de beste uitzichten over Perugia, waar de heuvels schitteren onder de sterrenhemel. Overdag kun je de met cipressen bedekte heuvels zien.
Rocca Paolina – geheim Perugia
Een mysterieuze reeks aan tunnels geeft je een indruk van alle hoeken en gaten van Perugia. De wirwar van geplaveide steegjes en gewelfde trappen is in wezen alles wat is overgebleven van wat ooit een imposante vesting was. Het bolwerk, bekend als het Rocca Paolina, werd in opdracht van Paus Paolo III Farnese gebouwd in de jaren 1540. De oprichting ervan heeft geleid tot de vernietiging van een welvarende wijk; kerken, kloosters en rond de honderd huizen werden met de grond gelijk gemaakt en hergebruikt om het fort te creëren. De inwoners van Perugia moesten tot 1848 wachten voor de eerste, gedeeltelijke sloop van het gehate symbool van de pauselijke macht en de definitieve vernietiging vond pas in 1860 plaats, met de eenwording van Italië.
Vandaag de dag maken deze gewelfde funderingen deel uit van een populaire route die bezoekers vanaf Piazza Partigiani naar de stad leidt. Het nemen van de reeks aan roltrappen (scale mobili) door de muren is een typische stedelijke ervaring. Het voelt alsof je toegang krijgt tot een verloren wereld, met geheime doorgangen waarachter zich een gekke winkel of kunsttentoonstelling bevindt.
Etruskisch Perugia
Het kan moeilijk zijn om Etruskisch Perugia te ontcijferen in zo’n dichte, heuvelachtige en gelaagde stad. Het gaat er echter niet om elke Etruskische plek op te sporen, maar wel om je bewust te laten worden van de alledaagse Etruskische schatten als je ze tegenkomt. Zo zijn er overgebleven gedeeltes van Etruskische muren, evenals verschillende poorten en zelfs een waterput, nabij bruisend Piazza IV Novembre. Het beste van alles is de zogenaamde Etruskische Boog. Deze noordelijke poort, de Arco Etrusco, is ingebouwd in de oorspronkelijke stadsmuren en de meest gedenkwaardige en monumentale van alle Etruskische plekken. Deze oudste poort van de stad dateert uit de 3e eeuw voor Christus en staat aan het einde van Via Ulisse Rocchi, tegenover Piazza Fortebraccio. Het draagt een Romeinse inscriptie op het bovenste gedeelte: ‘Augusta Perusia’, die de ultieme onderwerping van de stad aan Rome benadrukt. Als de eigenzinnige Etruskische plekken je interesse hebben gewekt, bezoek dan het Archeologisch Museum van Perugia, gelegen net buiten de Etruskische stadsmuren. De kloosters van San Domenico zijn de thuisbasis van het Museo Archeologico, waar Etruskisch aardewerk, grafplaten en metaalwerk, waaronder een bronzen strijdwagen, wordt tentoongesteld.
Lees verderMagisch, mystiek Assisi
Assisi blijft een spirituele en speciale plek, ondanks de drukte. Assisi ligt op slechts 30 minuten rijden ten oosten van Perugia, maar leeft in zijn eigen ijle wereld. Wanneer je Assisi bereikt zie je de Sint-Franciscusbasiliek al opdoemen uit de eeuwige Umbrische waas, terwijl de torenhoge top van de Subasioberg aan je voorbijtrekt. Het gelukzalige gevoel van rust laat ons de alledaagse wereld om ons heen vergeten. De sobere Basilica di San Francesco ligt op de perfecte plek om de zonsondergang te bekijken. Binnen is de Boven-Basiliek versierd met Giotto’s beroemde fresco-cyclus van het Leven van Sint Franciscus, dat in 1997 na een aardbeving werd gerestaureerd. De Onder-Basiliek onthult daarentegen een legpuzzel van fresco’s, waaronder de opbeurende, lieflijke scènes van Simone Martini, waar zelfs de paarden lijken te glimlachen. De gewelfde fresco’s herinneren pelgrims op een bijna verwijtende manier aan de monastieke deugden van kuisheid, armoede en gehoorzaamheid. De crypte waarin Sint Franciscus ligt begraven is een belangrijke pelgrimsplek, die vele pelgrims in sandalen aantrekt.
Naast een spiritueel centrum is Assisi bijna te perfect. Met bloemen bedekte balkons maken plaats voor geheime tuinen, met een geur van rozen en houtrook. De grimmige Rocca Maggiore, die over de stad uitkijkt, maakte deel uit van een reeks torens die Assisi bewaakten. Geen kerk is goed genoeg voor San Francesco. Toch onthult de opvallende romaanse Duomo een drievoudige gevel en gebeeldhouwd centraal portaal, versierd met leeuwen en griffioenen. Onderaan de Duomo staat Santa Chiara, opgedragen aan de oprichter van de Orde van de Arme Clarissen, de vrouwelijke vleugel van de Franciscanen. De roze met witte façade heeft steunberen die beslist vrouwelijk zijn met hun gulle rondingen.
Om een indruk op te doen van de eenzaamheid en spiritualiteit van de levens van Sint Franciscus en Sint Clare ga je naar een spirituele retraite aan de rand van Assisi. Il Bosco di San Francesco, het bos van Sint Franciscus, is een landelijk landschap dat door meer dan 800 jaar geschiedenis is gevormd. Van bosgebied tot olijfboomgaarden en betoverende open plekken, voelt dit nog altijd als het domein van Sint Franciscus, die ons uitnodigt om onze relatie met de natuur en met God te verkennen. De route kronkelt rondom de hellingen van de berg Subasio achter de basiliek van Sint Franciscus. Het gebied van 64 hectaren aan bosroutes is prachtig onderhouden door de FAI, het Italiaanse erfgoedinstituut. Het bezoekerscentrum is gevestigd in een Benedictijns klooster, het Convento di Santa Croce. Op het terras van naburig Osteria al Mulino, een omgebouwde molen, worden traditionele Umbrische gerechten geserveerd, zoals truffelpasta.
Gubbio – middeleeuws Umbria in miniatuur
Vanuit Perugia slingert de weg noordwaarts richting Gubbio, één van de meest intact gebleven middeleeuwse steden in Italië. Het is minder dan een uur rijden naar de zogenaamde ‘stad van de stilte’, genoemd naar zijn afgelegen ligging in het achterland van Umbrië. Tegenwoordig is Gubbio goed bereikbaar, maar nog altijd hangt er een sfeer van onschendbaarheid. De omgeving is dramatisch en vaak winderig, omdat de stad zich vastklampt aan de kant van Monte Ignino, en zijn oude palazzi liggen opgestapeld op de steile terrassen.
Voor een goed uitzicht neem je de kabelspoorbaan naar de top van Monte Ignino vanaf het station in Via San Geraloma. Bovenop wordt Sint Ubaldo, de beschermheilige van de stad, aanbeden in Basilica di Sant’Ubaldo, met zijn gemummificeerde lichaam boven het altaar geplaatst. De basiliek toont ook de drie enorme kaarsen die elke 15 mei in een uitzinnige race ter ere van de heilige de heuvel op worden gedragen door sterke burgers.
Terug in de stad kun je bijkomen met een kopje koffie in het magnifieke Piazza Grande voordat je de middeleeuwse herenhuizen en kerken gaat bewonderen. De kathedraal heeft gotische kruisbooggewelven en middeleeuws glas-in-lood. Nabij ligt het Palazzo Ducale, opgericht in 1476 door Federico da Montefeltro, Hertog van Urbino. Gubbio’s horizon wordt gedomineerd door de klokkentoren van het goed gerestaureerde 14e-eeuwse Palazzo dei Consoli. In dit openbare museum bevindt zich een Grote Zaal en een bizarre verzameling aan middeleeuwse parafernalia, waaronder voorbeelden van middeleeuws loodgieterswerk. Umbriërs komen hier voornamelijk om de Tavole Eugubine te zien, zeven bronzen tabletten met oude inscripties geschreven in de lang vergane Umbrische taal.
Het meer van Trasimeno – de waterspeelplaats van Umbrië
Het meer van Trasimeno is waar Umbrië overloopt in Toscane. Lago di Trasimeno is op dit moment het vier na grootste meer van Italië (128 km2 groot), maar is nog altijd niet veranderd in een toeristische trekpleister. Het rustgevende landschap en het rustige levenstempo zijn de belangrijkste aantrekkingspunten voor avontuurlijke bezoekers. Dit gevoel van eeuwige vrede is echter bedrieglijk. In Tuoro sul Trasimeno vernietigden de Carthaagse troepen van Hannibal in 217 voor Christus een Romeins leger van 16.000 man sterk. Zelfs in deze kleine vissersdorpjes wijzen de versterkingen van het meer nog altijd op de strategische locatie en het turbulente verleden.
Verwacht velden vol zonnebloemen, glinsterende wijngaarden, zilverachtige olijfgaarden, eikenbossen en golvende cipressen. De uitzichten worden gekenmerkt door gekanteelde middeleeuwse stadjes, zoals Castiglione del Lago en Passignano, die langs de kust liggen. Castiglione del Lago, dat op één lijn ligt met een charmant voorgebergte, is de aantrekkelijke toeristische hoofdstad van het meer en biedt geweldige uitzichten vanaf de wallen van het 14e-eeuwse kasteel. Deze vestigingsstad, opgericht door de Etrusken, is tevens een walhalla voor fijnproevers. Kom hier om de vis van het meer te proeven, waaronder zeelt, baars, witvis en paling, of probeer één van de Colli di Trasimeno-wijnen.
Het is de zomerspeelplaats van Umbrië, met ontelbare mogelijkheden voor tennis, paardrijden, zwemmen, zeilen, boottochtjes en wijnproeverijen. Naast de activiteiten die je op of aan het meer kan doen, kun je ook een drietal eilanden op het meer bezoeken. Wellicht laat je je verleiden om je in het zadel te hijsen. De fietsroute rondom het meer is een klassiek ritje, met de optie om Castiglione del Lago, Passignano en Sant’Arcangelo te verkennen. Dit voedselparadijs biedt ook voldoende mogelijkheden voor het proeven van wijn en olijfolie onderweg. Het stukje bij Passignano biedt een prachtig uitzicht over weilanden en bossen vanaf de top van een heuvel. Het kortste, meest aantrekkelijke stukje van de fietsroute omhelst de kust tussen Castiglione en Tuoro.
Wijnproeverijen en wijntoers
Een wijnproeverij of een bezoekje aan een wijngaard kun je aan vrijwel elke culturele toer in Umbrië toevoegen. Een charmant stukje van de wijnroute aan het meer van Trasimeno ligt tussen Passignano en Castiglione. Opmerkelijk genoeg wordt de fruitige lokale rode wijn, de Gamay del Trasimeno, vaak gedronken in combinatie met de vangst van de dag.
Niet ver van Perugia heeft het familiebedrijf Cantine Lungarotti een klein wijnimperium gecreëerd, met wijngaarden, een herberg, wijnbar, olijfolie- en wijnmusea en zelfs een wijnkuuroord. De heerlijke L’U WineBar (www.luwinebar.it), die tevens als herberg dient, is dé plek voor het combineren van de juiste wijn met ambachtelijke kazen, tortelli met pompoen of speenvarken (porchetta). De bekroonde wijn van het landgoed, de Rubesco, is een rode wijn met een vleugje van viooltjes, gemaakt met Sangiovese- en Colorino-variëteiten. Het gaat goed samen met T-bone-steaks of oude kazen.
Iets dichter bij Orvieto kun je de Decugnano dei Barbi-wijnmakerij bezoeken voor een proeverij. Dit was het landgoed dat in 1978 mousserende wijnen in Umbrië introduceerde. Deze wijnen moeten op z’n minst vier jaar rijpen en worden opgeslagen in grotten. Zoals de eigenaren je zullen vertellen werden alle Orvieto-wijnen tot aan de mid-19e eeuw geproduceerd en opgeslagen in grotten. Als je niet veel tijd hebt, bezoek dan de Enoteca in Orvieto voor de lokale wijnen, waaronder Barberani’s Orvieto Doc Classico, die een vleugje honing, acacia en saffraan heeft.
Orvieto – voor een Umbrisch wonder en één van de grootste kathedralen van Italië
Orvieto, ten zuiden van Perugia, is het andere, geweldige Umbrische juweeltje voor een verrijkend dagje uit. Reken op een autoritje van 90 minuten (op de E45) of een busrit van twee uur. Orvieto is gelegen op een steile richel van lavasteen en is een broeiend Etruskische overblijfsel dat uitgehouwen is uit donker vulkanisch gesteente. Door de wankele positie van de stad en het risico op afbrokkeling haalt dit gebied nog wel eens het nieuws, maar zijn voortbestaan lijkt voor nu even verzekerd. De stad is typisch Umbrisch: gemoedelijk, mystiek, dramatisch en vol met verleidelijke herbergen. De vruchtbare vulkanische hellingen zijn bezaaid met wijngaarden die de beroemde frisse witte wijnen van Orvieto produceren. Het verhaal gaat dat Michelangelo geïnspireerd werd door de kathedraal van Orvieto Michelangelo voor zijn creatie van de Sixtijnse Kapel in Rome. Maar zelfs zonder die glorie geldt de kathedraal als één van de mooiste van Italië. Als de schatten op de begane grond nog niet verleidelijk genoeg zijn, overweeg dan om de eigenzinnige Ondergrondse Orvieto-toer te doen. De honinggraat van grotten en tunnels van de stad vormen een geheime, tweede stad die sinds de Etruskische tijd in gebruik is
