De meeste grote, moderne steden onderscheiden zich op het eerste gezicht, of je er nu overheen vliegt of doorheen rijdt. New York City met zijn skyline, St. Louis met zijn boog van Eero Saarinen, Seattle met zijn ruimtenaald enzovoort. Maar oudere, intiemere steden die bij het binnenkomen onmiddellijk herkenbaar zijn en zich zonder bewegwijzering of monumentale symbolen onderscheiden zijn zeldzaam. Toch hebben we verleden week er een gevonden, toen we in Italië in Bologna waren, een stad van 400.000 inwoners, gelegen in de vlakke en vaak grijze centrale Povallei in de regio Emilia-Romagna. Een regio die meer om zijn landbouw dan om zijn architectuur bekend is. Maar de vormgeving en het visuele karakter van Bologna maken een diepe indruk op het moment dat je de hoofdstraat binnenkomt - die een mengsel is van ouderdom, classicisme, menselijkheid, gebrek aan respect, karakter en een alomtegenwoordig roodachtig aards patina. In Italië wordt het karakter van de stad omschreven als grassa, la dotta, la rossa (genotzuchtig, intelligent en rood). Bologna kan terugzien op een geschiedenis als progressieve stad sinds 1088, toen er de eerste universiteit van Europa werd opgericht. Het is ook altijd een centrum van kunst, juridische wetenschappen, verzet tijdens de Duitse bezetting en natuurlijk eten geweest, reden waarom het de mortadella, tagliatelle en tortellini tot de eigen vindingen rekent. Eten wordt hier zo serieus genomen dat van Bologna wordt gezegd dat het de thuishaven is van de Geleerde Orde van de Tortellini, die een groot aantal leden heeft die zich allemaal inzetten voor het behoud van deze traditionele pasta.

Het meest opvallende architectonische element van Bologna zijn de overkluisde trottoirs die dwars door de stad lopen en meer dan 30 km fraaie voetpaden voor algemeen gebruik vormen. De schoonheid van deze bogen is dat ze niet alleen om hun fraaie aanblik werden ontworpen maar meer nog om een belangrijke sociale functie te vervullen. Deze regio wordt gekenmerkt door zware regenval in de winter en brandende hitte in de zomer. Deze elementen zijn goed voor het gewas maar niet voor goede menselijke relaties waarom de vriendelijke inwoners van Bologna bekend zijn. De overdekte galerijen bieden de lokale bevolking de gelegenheid ongedwongen te wandelen en met anderen contact te leggen zonder gedoe met paraplu's, parasols en andere storende zaken. Het systeem heeft de voordelen van een overdekt winkelcentrum zonder de beperkingen of nadelen ervan. Het karakter van een wandelgalerij, in tegenstelling tot dat van een loopgang met een plat plafond, is zodanig dat het de ogen op hemelse wijze naar boven richt. De bogen verlichten de geest als minikathedralen voor voetgangers, maar je kunt niet verbluft omhoog blijven staren omdat Bologna ook de hondenhoofdstad van de regio is en de lokale bevolking niet gewend is zijn huisdier in toom te houden.

De hele stad is doorspekt met historische gebouwen en pleinen, waarvan sommige unieke monumenten zijn die historisch en architectonisch kunnen wedijveren met vele andere in Italië. Je krijgt het gevoel dat andere Italiaanse steden Bologna nadrukkelijk buiten de schijnwerpers hebben willen houden. Inmiddels weten we dat daarvoor een historische reden is. De bouw van de adembenemende Basilica di San Petronio die teruggaat tot 1392 werd tegengehouden door de paus die blijkbaar jaloers was op de grootte ervan. Zo staat hij nu daar, met zijn massieve bakstenen constructie boven op de afgewerkte marmeren eerste verdieping, als uiterst merkwaardig voorbeeld van westerse architectuur. Hij is net zo grillig als de dubbelzinnige Fontana di Nettuno en de scheef hangende Due Torri. Bologna telt ook veel hedendaagse kunstwerken, zoals de grafische installatie ter gedachtenis aan verzetsstrijders tijdens de laatste wereldoorlog, die als culturele voorloper fungeert van Maya Lin's Vietnam Veterans Memorial .
Ga voor meer informatie over de galerijen en architectuur van Bologna naar http://www.dwr.com/images/newsletter/bologna3.html.

Even fascinerend van Bologna is het overal zichtbare patroon van de Romeinse straten. Composities van kleuren en vlakken van 1500 jaar geleden vermengen zich probleemloos met het moderne leven, alsof Bologna een laboratorium voor de beschaving is. Kleine details prikkelen ogen en zinnen en vragen de aandacht voor dingen die de meesten van ons normaal gesproken niet zien, zoals een plezierig vormgegeven cappuccino in een café ergens achteraf. Het is gemakkelijk te begrijpen waarom de schilder Giorgio Morandi tevreden was met Bologna als zijn thuis en waarom de paus zich zorgen maakte over het sensuele reilen en zeilen in deze plaats, die Europa terecht als een van de Cultuursteden voor het jaar 2000 aanwees.

Ga voor meer interessante details over Bologna naar http://www.dwr.com/images/newsletter/bologna4.html

Tekst welwillend ter beschikking gesteld door Ontwerp Within Reach